Eerste jaar HBO niet gehaald, wat nu?
Heb je je eerste jaar aan het hbo niet gehaald? Dat is enorm balen. In de praktijk betekent dit meestal dat je een negatief bindend studieadvies krijgt en per direct moet stoppen met je opleiding. Wat nu? Geen paniek: er zijn nog mogelijkheden. Zo kun je in beroep gaan tegen het negatieve BSA, wisselen van studie of instelling, of een tussenjaar overwegen. Hieronder leggen we uit wat een BSA precies is, wat de gevolgen zijn van een negatief advies en welke stappen je kunt zetten. Ook lees je wanneer het zinvol is om juridische hulp in te schakelen.
Wat is een bindend studieadvies (BSA)?
Aan het einde van je eerste jaar in het hoger onderwijs (hbo of universiteit) krijg je een studieadvies. Dit heet een bindend studieadvies (BSA). Het komt erop neer dat de opleiding beoordeelt of jij genoeg studiepunten hebt gehaald om door te mogen naar het tweede jaar. De opleiding bepaalt zelf hoeveel studiepunten je moet halen voor een positief BSA. Meestal ligt die norm tussen de 45 en 60 van de 60 punten in jaar 1. Haal je genoeg studiepunten, dan krijg je een positief BSA en mag je door met je studie. Zo niet, dan volgt een negatief BSA; dan heb je jouw eerste jaar hbo dus niet gehaald. Lees hier meer over de hbo-propedeuse regels.
Een BSA is “bindend” omdat het gevolgen heeft: bij een negatief advies mag de opleiding je uitschrijven. Instellingen gebruiken het BSA om te voorkomen dat studenten die niet op de juiste plek zitten, te lang doorgaan. Het idee is dat je in jaar 1 ontdekt of de studie bij je past. Zo niet, dan dwingt een negatief BSA je om tijdig een andere keuze te maken. Lees hier wat je moet doen als je 1 studiepunt te weinig hebt.
Gevolgen van een negatief BSA bij eerste jaar hbo niet gehaald
Een negatief bindend studieadvies betekent meestal dat je per direct moet stoppen met de opleiding. Je mag in het volgende studiejaar niet verder met jaar 2. Sterker nog, vaak mag je de komende jaren niet opnieuw beginnen aan dezelfde opleiding aan die hogeschool of universiteit. Veel instellingen hanteren een uitsluitingsperiode van 1 tot 3 jaar voor dezelfde studie. Soms geldt dit verbod ook voor verwante opleidingen binnen dezelfde instelling.
Bijvoorbeeld: als je zakt voor hbo-rechten, kun je mogelijk ook tijdelijk niet instromen in een vergelijkbare juridische opleiding aan die hogeschool. Belangrijk: een negatief BSA bij één instelling geldt niet automatisch overal. Je zou bijvoorbeeld aan een andere hogeschool dezelfde studie kunnen proberen (daarover hieronder meer). Maar binnen je huidige instelling moet je in elk geval vertrekken bij een negatief advies. Lees hier meer over de gevolgen van een negatief BSA.
Voordat een opleiding een negatief BSA geeft, moeten ze zich wel aan een aantal regels houden. Je moet tijdig gewaarschuwd worden als je dreigt de norm niet te halen. Meestal krijg je halverwege het jaar (rond februari) een tussentijdse waarschuwing. Ook moeten persoonlijke omstandigheden worden meegewogen (zie hieronder). En je hebt altijd het recht om gehoord te worden: je mag jouw verhaal doen voordat het besluit definitief wordt.
Uitstel van BSA bij persoonlijke omstandigheden
Zijn jouw studiepunten in het eerste jaar hbo in de knel gekomen door omstandigheden buiten je schuld? Dan is er soms ruimte voor BSA-uitstel. Hogescholen en universiteiten moeten rekening houden met persoonlijke of bijzondere omstandigheden. Denk aan een ernstige ziekte of operatie, een beperking, psychische problemen, zwangerschap of zware familieomstandigheden (bijvoorbeeld een sterfgeval). Ook bepaalde activiteiten naast je studie kunnen meetellen, zoals een officieel topsportprogramma of lidmaatschap van de medezeggenschapsraad.
In zulke gevallen kun je bij de examencommissie vragen om het BSA uit te stellen. Je krijgt dan niet aan het eind van jaar 1 een negatief advies, maar een uitgesteld BSA. Dat betekent dat je in feite een tweede kans krijgt: je mag door naar jaar 2 en krijgt tot het einde van dat jaar de tijd om alsnog aan de norm te voldoen. Zo’n uitstel geeft je ademruimte om te herstellen of je situatie op orde te krijgen, zonder meteen van de opleiding te moeten verdwijnen.
→ Voorbeeld: stel, je hebt door langdurige ziekte maar 30 van de 60 punten gehaald. Normaal zou je een negatief BSA krijgen. Maar omdat je je situatie tijdig hebt gemeld bij de studentendecaan, besluit de examencommissie het BSA eenmalig uit te stellen. Je mag door naar het tweede jaar en moet aan het eind van jaar 2 wel alle benodigde studiepunten hebben. Lees hier wat er gebeurt als het ook in het tweede jaar van hbo niet lukt.
Let op: je moet altijd meteen aan de bel trekken bij studievertraging door bijzondere omstandigheden. Meld het bij de studentendecaan zodra het zich voordoet. Achteraf kun je vaak nog in beroep gaan, maar voorkomen is beter. De instelling weegt persoonlijke omstandigheden alleen mee als ze op tijd bekend zijn gemaakt.
Versoepeling van het BSA vanaf 2025-2026?
Er zijn misschien veranderingen op komst in de BSA-regels. De overheid wil de BSA-normen vanaf studiejaar 2025-2026 landelijk versoepelen, maar dit is nog een voornemen. Het besluit is nog niet definitief.
Ex-Minister Dijkgraaf heeft voorgesteld dat eerstejaarsstudenten straks nog maar 30 van de 60 studiepunten hoeven te halen voor een positief BSA. Hogescholen en universiteiten mogen dan geen strengere norm dan die 30 punten meer hanteren in het eerste jaar. Dit zou de druk op studenten verlagen: met de helft van je studiepunten kun je dan al door naar jaar twee.
Let op: deze versoepeling is vooral bedoeld voor nieuwe studenten vanaf 2025-2026. Of het ook gevolgen heeft voor huidige studenten, hangt af van je opleiding. Instellingen mogen er namelijk voor kiezen om hun BSA-beleid al eerder aan te passen. Check daarom goed bij je opleiding of de regels voor jou veranderen. Lees ook: BSA omlaag in 2025-2026: geldt dat ook voor jou?
Eerste jaar hbo niet gehaald: In beroep gaan
Heb je officieel een negatief BSA in je eerste jaar hbo ontvangen en ben je het er niet mee eens? Dan kun je in beroep gaan (ook wel bezwaar maken genoemd). Elke onderwijsinstelling heeft een College van Beroep voor de Examens (CBE) waar je binnen een strikte termijn (meestal binnen 6 weken) zo’n besluit kunt aanvechten. In je beroepschrift leg je uit waarom je het niet eens bent met het negatieve advies.
Gronden voor beroep kunnen bijvoorbeeld zijn:
Persoonlijke omstandigheden die niet of onvoldoende zijn meegewogen.
Procedurefouten van de opleiding (bijv. je bent niet gewaarschuwd of niet gehoord).
Onredelijk hoge norm in vergelijking met de wettelijke richtlijnen of afspraken.
Het is belangrijk om je beroep goed te onderbouwen met bewijsmateriaal, zoals artsenverklaringen of e-mails waarin je zaken gemeld hebt. Tijdens een hoorzitting mag je jouw case toelichten. Als het CBE je gelijk geeft, kan het negatieve BSA worden ingetrokken of uitgesteld.
Kom je er bij het CBE niet uit, dan is er nog een volgende stap: hoger beroep bij de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State in Den Haag. Dit is een landelijk college dat zulke geschillen behandelt. Zo ver komt het niet vaak, maar de mogelijkheid bestaat.
Omdat de procedures ingewikkeld zijn en er veel op het spel staat, kiezen veel studenten ervoor om bij een BSA-beroep juridische hulp van De Studentenadvocaat in te schakelen. Een advocaat onderwijsrecht kan helpen bij het schrijven van een goed beroepschrift en het verzamelen van de juiste argumenten.
Eerste jaar hbo niet gehaald: Overstappen naar een andere opleiding of hogeschool
Een negatief BSA bij je huidige opleiding betekent niet dat je helemaal niet meer kunt studeren. Je kunt ervoor kiezen om over te stappen naar een andere opleiding of een andere onderwijsinstelling. Dit kan op twee manieren:
Andere opleiding aan dezelfde instelling: Je stopt met je huidige hbo-studie en schrijft je in voor een andere richting aan je hogeschool of universiteit. Dit mag, want het BSA geldt alleen voor die ene opleiding waar je niet genoeg punten haalde in je eerste jaar. Let wel op de aanmelddeadlines (vaak 1 mei voor het volgende studiejaar).
Dezelfde opleiding aan een andere instelling: Als je echt graag dezelfde studie wilt blijven doen, kun je proberen aan een andere hogeschool/universiteit te starten. Een negatief BSA aan school A verbiedt jou niet om bij school B die studie te beginnen. In de praktijk lukt dit vaak, mits je op tijd bent met aanmelden. Let wel: sommige instellingen vragen of je eerder een BSA hebt gehad en kunnen daar rekening mee houden, maar officieel heb je recht op toelating bij een nieuwe studie.
Tip: Twijfel je halverwege het eerste jaar hbo of je de BSA-norm gaat halen? Overweeg dan om vóór 1 februari uit te schrijven en eventueel over te stappen. Als je voor 1 februari je uitschrijving regelt, krijg je dat studiejaar namelijk geen bindend studieadvies. Je voorkomt daarmee een negatief BSA en houdt je opties open. Bovendien kun je je dan vóór 1 mei aanmelden voor een nieuwe studie zonder gedoe. Na 1 mei aanmelden kan ook nog, maar opleidingen mogen je dan weigeren of extra eisen stellen, zoals een verplichte studiekeuzecheck.
Controleer altijd het beleid van de hogeschool waar je naartoe wilt. Veel hbo-opleidingen hanteren de regel dat je je vóór 1 mei moet aanmelden om recht op toelating te hebben. Als jij een negatief BSA hebt gekregen en pas laat beslist om te switchen, informeer dan direct bij de nieuwe studie wat er nog mogelijk is. Soms kan in bijzondere gevallen nog een uitzondering gemaakt worden.
Eerste jaar hbo niet gehaald: Een tussenjaar nemen
De derde optie is om een tussenjaar te nemen. Dit betekent een pauze van je studie en even pas op de plaats. Na een hectisch jaar vol tentamens en wellicht tegenslagen kan een adempauze verstandig zijn. In zo’n tussenjaar kun je werken, reizen of op een andere manier aan je ontwikkeling werken. Belangrijker nog: je kunt de tijd nemen om uit te zoeken wat je hierna wilt studeren.
Misschien kwam je erachter dat de opleiding niet goed bij je paste. Een tussenjaar geeft je de kans om bijvoorbeeld (via open dagen, meeloopdagen of beroepsoriëntatie) een betere keuze te maken voor een nieuwe studie. Ook kun je eventuele achterstanden wegwerken: volg een cursus om bepaalde vaardigheden bij te spijkeren, haal certificaten of bereid je voor op toelatingseisen van een andere hbo-opleiding.
Houd er rekening mee dat als je stopt met studeren, dit gevolgen heeft voor je studiefinanciering en ov-studentenkaart. Zet die tijdig stop om boetes of onnodige kosten te voorkomen. Als je na een jaar weer gaat studeren, kun je je financiering vaak hervatten. Zolang je maar wel binnen de termijnen van DUO blijft.
Een tussenjaar is natuurlijk persoonlijk: de één wil zo snel mogelijk doorstuderen, de ander heeft juist baat bij even iets anders doen. Het belangrijkste is dat je het jaar benut om sterker terug te komen, met een helder plan voor je volgende stap.
Wanneer is juridische hulp zinvol?
Bij issues rond een negatief BSA komt al gauw heel wat regelgeving kijken. Het kan dan slim zijn om een studentenadvocaat in de arm te nemen. Hulp van de Studentenadvocaat in je eerste jaar hbo is met name zinvol in de volgende situaties:
Je overweegt in beroep te gaan tegen je negatieve BSA en wilt je kansen vergroten met een goed onderbouwd verhaal.
Je voelt dat je onterecht behandeld bent in je eerste hbo jaar (bijvoorbeeld omdat je bijzondere omstandigheden had) en je wilt weten wat je rechten zijn.
Je wilt advies over de beste aanpak: switchen van studie, toch proberen beroep te doen op uitstel of iets anders.
Eerste jaar hbo niet gehaald en hulp nodig?
De Studentenadvocaat is gespecialiseerd in studentenzaken zoals BSA-geschillen. We kennen de regels en procedures door en door en kunnen je helpen bij het schrijven van een sterk beroepsschrift en je vertegenwoordigen bij de hoorzitting. Ook kunnen we met je meekijken of de opleiding alle regels wel goed heeft gevolgd. Vaak blijkt dat er meer mogelijk is dan je zelf dacht, of dat de school toch een compromis wil sluiten als er een advocaat op de stoep staat. Stuur ons vandaag nog een bericht,
Bij De Studentenadvocaat werken we zo goed als gratis. De overheid vergoedt grotendeels de kosten, waardoor jij slechts een kleine eigen bijdrage betaalt. Je kunt dus zonder grote financiële drempel om hulp vragen.
Kortom, zit je in de knel door een niet gehaald eerste jaar hbo? Blijf niet met de handen in het haar zitten. Stuur ons bericht, gewoon in je eigen woorden. Je staat er niet alleen voor en er is vaak meer mogelijk dan op het eerste gezicht lijkt.
Veelgestelde vragen over eerste jaar hbo niet gehaald
-
Dat verschilt per opleiding. De meeste hbo-opleidingen eisen tussen de 45 en 60 studiepunten (van de 60) in het eerste jaar voor een positief BSA. Sommige opleidingen leggen de lat op bijvoorbeeld 50 punten, andere willen alle 60. Informeer bij jouw studie naar de precieze norm.
-
Dit zijn bijzondere situaties waardoor je studievertraging oploopt buiten je eigen schuld. Voorbeelden zijn een langdurige ziekte of handicap, psychische problemen, zwangerschap, een sterfgeval in de familie of een zware zorgtaken thuis. Ook een bestuursfunctie of lidmaatschap van de medezeggenschapsraad geldt vaak als persoonlijke omstandigheid. Instellingen moeten hier rekening mee houden in het BSA.
-
Jazeker. Je kunt binnen je instelling in beroep gaan tegen een negatief BSA. Dit moet binnen de gestelde termijn (vaak 6 weken) en met een goede onderbouwing. In beroep gaan geeft je de kans het besluit te laten herzien, vooral als de opleiding fouten heeft gemaakt of je zwaarwegende redenen hebt.
