Wat is het College van Beroep voor de Examens (CBE) en waartegen kun je in beroep gaan?

Elke Nederlandse hogeschool of universiteit heeft een College van Beroep voor de Examens (CBE). Dit is een onafhankelijk orgaan (wettelijk verplicht) waar jij als student in beroep kunt gaan tegen beslissingen van je examencommissie. Denk hierbij aan beslissingen over: een negatief bsa, beoordeling van tentamens, straffen voor fraude of plagiaat, weigering van vrijstellingen, toelating tot een studie of tentamen, enzovoort. Hieronder lees je alles wat je moet weten over dit onderwijsorgaan. 

Wat is het College van Beroep voor de Examens (CBE)?

Het College van Beroep voor de Examens kijkt of de bestreden beslissing op de juiste manier tot stand is gekomen. Belangrijk om te weten: het CBE gaat niet jouw tentamen of scriptie herbeoordelen op inhoud. Ze doen dus niet het werk van je docent over. In plaats daarvan checkt het CBE hoe de examencommissie tot haar beslissing is gekomen en of dat redelijk en zorgvuldig is gebeurd.

Stel, je had een vrijstelling aangevraagd voor een vak vanwege eerdere studie en de examencommissie weigert dat. Het CBE zal niet zelf beoordelen of jouw kennis voldoende is voor vrijstelling, maar ze controleren wél of de examencommissie alle relevante feiten heeft meegewogen, de juiste regels heeft gevolgd en geen onlogische of willekeurige beslissing heeft genomen. Als blijkt dat de examencommissie slordig of onterecht heeft gehandeld, kan het CBE jouw beroep gegrond verklaren. In dat geval krijgt de examencommissie opdracht om een nieuwe beslissing te nemen, ditmaal met inachtneming van de opmerkingen van het CBE. 

Het CBE ziet er dus op toe dat je eerlijk behandeld wordt en dat besluiten van examencommissies in lijn zijn met de wet- en regelgeving en de redelijkheid. Vaak formuleren ze dit zo:

“Is de beslissing in strijd met de regels (bijvoorbeeld met de Wet op het hoger onderwijs of het examenreglement), was er sprake van machtsmisbruik, of was de beslissing onredelijk?” 

Als je beroep doet op één van die gronden en het CBE geeft je gelijk, dan heb je een goede kans dat de beslissing wordt teruggedraaid.

Waartegen kun je in beroep gaan bij het CBE?

Je kunt bij het CBE in beroep gaan tegen vrijwel alle besluiten van de examencommissie (of van individuele examinatoren) waar je het niet mee eens bent. Dit zijn onder andere:

• Beslissingen over afstuderen: bijvoorbeeld het oordeel dat je niet geslaagd bent voor je eindexamen of dat je nog niet mag afstuderen.

• Negatief bindend studieadvies (BSA): als je onvoldoende studiepunten hebt gehaald en van de opleiding moet. Lees hier hoe dat werkt.

• Beoordelingen van tentamens of (her)tentamens: als je vindt dat een cijfer onterecht is of een examen ongeldig is verklaard. Lees hier wie er verantwoordelijk is bij groepsopdrachten.

• Weigering of toelating tot tentamens (en extra kansen): bijvoorbeeld als je niet mag deelnemen aan een herkansing of extra tentamenkans die je had aangevraagd.

• Straffen voor fraude of plagiaat: zoals een 0 punten voor een opdracht, uitsluiting van tentamens, of zelfs schorsing wegens vermeende fraude. (Bijvoorbeeld, je wordt beschuldigd van zelfplagiaat en daarvoor bestraft; ook dan kun je bij het CBE je verweer doen.). Lees hier wat je kunt doen bij 1 studiepunt te weinig.

• Geldigheidsduur van resultaten: als de examencommissie bijvoorbeeld bepaalt dat een oud tentamenresultaat is verlopen en niet meer meetelt.

• Het volgen van bepaalde onderdelen: denk aan beslissingen over jouw studieprogramma, zoals de toestemming voor een keuzevak, minor of stage. Als je wordt geweigerd om een bepaald vak, een bepaalde minor of stage te volgen terwijl jij dat graag wilt, kun je dat aanvechten.

• Vrijstellingen en toelatingen: beslissingen over weigering van een vrijstelling voor een vak, of de uitslag van een toelatingsonderzoek (bijvoorbeeld het colloquium doctum voor 21-plussers).

• Overige examencommissie-besluiten: dit is eigenlijk de restcategorie. Het gaat over elke beslissing van de examencommissie die direct jouw studie raakt, zoals bijvoorbeeld een afgewezen verzoek om een tweede beoordelaar (second opinion) op je scriptie. Of voorzieningen vanwege een functiebeperking die wel/niet worden toegekend.

Meestal staat onderaan de brief of e-mail met de beslissing vermeld of en bij welk orgaan je in beroep kunt gaan. Vaak zal daar dus staan “U kunt tegen deze beslissing beroep aantekenen bij het College van Beroep voor de Examens binnen [x] weken.” Zie je dat, dan weet je: oké, dit is een beroepbaar besluit.

Hoe stel je een beroep in bij het CBE? 

Een beroep start je door een beroepschrift in te dienen bij het CBE van jouw onderwijsinstelling. Dit is een schriftelijk stuk (meestal kun je het per e-mail of via een online loket indienen) waarin je aangeeft tegen welk besluit je in beroep gaat en waarom. Zorg dat je dit binnen 6 weken na de datum van de beslissing doet.

→ Ben je te laat, dan is je beroep in principe niet-ontvankelijk (het CBE zal het dan niet behandelen), tenzij je een heel goede reden hebt voor de vertraging. Die termijn is dus heel belangrijk. 

In je beroepschrift moet een aantal gegevens staan. Denk aan:

• Je naam, adres, studentnummer, telefoonnummer en e-mailadres (je contactgegevens).

• De datum waarop je het beroepschrift schrijft.

• Een duidelijke omschrijving van het besluit waartegen je in beroep gaat (bijvoorbeeld: “Besluit van de examencommissie FGW d.d. 12 juni 2025 tot afwijzing van mijn vrijstellingsverzoek voor vak X”).

• De gronden van je beroep: dit is een opsomming of uitleg van waarom jij vindt dat het besluit onjuist is. Hier geef je je argumenten, bijvoorbeeld dat de examencommissie een bepaald artikel in het Examenreglement verkeerd heeft toegepast, of dat er omstandigheden waren waarmee men geen rekening heeft gehouden.

Vergeet niet je beroepschrift te ondertekenen (digitale handtekening of ondertekening bij pdf is meestal voldoende). Zodra het CBE jouw beroepschrift ontvangt, sturen zij je een ontvangstbevestiging.

Tip: In het studentenstatuut of het Reglement van Orde van jouw onderwijsinstelling staat vaak precies beschreven hoe je een beroepschrift moet indienen en aan welke eisen het moet voldoen. Het is verstandig om die documenten erbij te pakken als je je beroep opstelt. Vaak kun je ook een voorbeeld of template via je studentenloket vinden.

→ Heb je hulp nodig bij het opstellen van je beroep of ben je onzeker over de procedure? Trek aan de bel bij De Studentenadvocaat.

Spoedprocedure (voorlopige voorziening) aanvragen

Moet er snel iets gebeuren omdat je anders onherstelbare studievertraging oploopt? Dan kun je in je beroepschrift (of apart) ook vragen om een voorlopige voorziening. Dat is een soort noodmaatregel. De voorzitter van het CBE bekijkt dat verzoek meestal met voorrang. 

Stel dat je beroep gaat tegen een uitsluiting van tentamens wegens fraude, maar er staat binnenkort een herkansing gepland die je dreigt te missen. Dan kun je vragen of je in afwachting van de uitspraak toch die herkansing mag maken. De voorzitter van het CBE kan zo’n voorlopige beslissing nemen. Die geldt dan totdat het CBE jouw beroep inhoudelijk heeft behandeld. Zo’n spoedprocedure vraag je alleen aan in urgente situaties.

Minnelijke schikking: eerst proberen eruit te komen

Voordat het CBE echt inhoudelijk naar je beroep gaat kijken, gebeurt er iets bijzonders. Het CBE zal namelijk proberen of jullie er samen in goed overleg uit kunnen komen; een zogenaamde minnelijke schikking. In de praktijk gaat dat zo: het CBE stuurt jouw beroepschrift door naar de examencommissie en vraagt of zij met jou in gesprek willen om een oplossing te zoeken. 

Je examencommissie neemt dan vaak contact met je op (per mail of telefoon) om te overleggen. Dit is je kans om informeel nog eens je punten te maken. Soms blijkt er bijvoorbeeld een misverstand te zijn of komen er nieuwe feiten op tafel. De examencommissie en jij kijken of jullie er samen uit kunnen komen. Misschien willen ze je, na jouw uitleg, alsnog een extra kans geven of de beslissing herzien. Dat is natuurlijk het mooiste. 

Komen jullie er samen uit? Dan trek je je beroep in (of de examencommissie meldt aan het CBE dat de kwestie is opgelost). Jullie hebben dan een minnelijke schikking bereikt en daarmee is de kous af. 

Komen jullie er niet uit? Geen ramp: dan loopt de formele beroepsprocedure door. De examencommissie stuurt in dat geval een officieel verweerschrift naar het CBE. In zo’n verweerschrift zetten zij hun kant van het verhaal: waarom ze de beslissing hebben genomen en reageren ze op jouw bezwaren.

Tip: Ook al ben je boos of teleurgesteld over de beslissing, probeer tijdens zo’n minnelijke schikking constructief te blijven. Soms kun je via deze weg sneller en eenvoudiger krijgen wat je wilt, zonder zware procedure. Luister naar wat de examencommissie zegt, leg rustig uit waarom jij het er niet mee eens bent, en kijk of er een middenweg is. Alles wat je samen oplost, hoef je niet meer bij het CBE uit te vechten.

De hoorzitting bij het CBE

Als een minnelijke schikking niet is gelukt, dan organiseert het CBE een hoorzitting (oftewel mondelinge behandeling van je beroep). Je krijgt hiervoor een officiële oproep, meestal minimaal 10 dagen van tevoren. In die brief of e-mail staat wanneer en waar je moet zijn. Vaak gebeurt het op de campus, in een vergaderzaal of juridische kamer. 

Tijdens de hoorzitting krijgt iedere partij de gelegenheid om zijn verhaal te doen. Dat betekent: jij (of je gemachtigde/Studentenadvocaat) mag je standpunt toelichten. En de examencommissie doet dat ook. Het CBE-panel (de drie leden) zal ondertussen vragen stellen om alles goed te begrijpen. Wees erop voorbereid dat ze kritisch kunnen doorvragen – niet omdat ze je willen pesten, maar omdat ze precies willen weten wat er is gebeurd en waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt. 

Het is normaal dat je zenuwachtig bent voor zo’n zitting. Probeer je vooraf goed voor te bereiden. Schrijf eventueel puntsgewijs op wat je belangrijkste argumenten zijn, zodat je niets vergeet te noemen. Tijdens de zitting kun je je aantekeningen erbij houden. Heb je moeite om alleen te gaan? Je mag altijd iemand meenemen ter ondersteuning. Dat kan De Studentenadvocaat, maar ook een ouder, vriend of vertrouwenspersoon. Zolang jij dat van tevoren meldt, is dat doorgaans geen probleem. Zo sta je er niet alleen voor.

→ Voorbeeld: Gaat jouw beroep over een beschuldiging van plagiaat of fraude? Dan zul je tijdens de zitting waarschijnlijk moeten uitleggen wat er precies is gebeurd. Bereid je daarop voor. Waarom denkt de examencommissie dat je fraudeerde en waarom vind jij van niet? Als je bijvoorbeeld beticht wordt van plagiaat, zorg dat je kunt aangeven hoe je je werk wél hebt gemaakt en waar de vermeende overeenkomsten vandaan komen. Het CBE zal vragen stellen om te achterhalen of de examencommissie zorgvuldig en terecht tot haar oordeel is gekomen.

Een zitting bij het CBE duurt meestal niet heel lang, vaak rond de 30 tot 60 minuten. Het is minder formeel dan een echte rechtszaal, maar uiteraard wel een serieuze gelegenheid. Spreek dus netjes en laat de ander uitpraten. Het doel is dat het CBE een goed beeld krijgt van de situatie. Van beide kanten.

Uitspraak van het CBE

Na de hoorzitting komt het spannendste moment: de uitspraak. Het CBE beraadt zich na de zitting en zal vervolgens schriftelijk uitspraak doen. Meestal krijg je die binnen 4 tot 6 weken na de zitting thuis gestuurd. In de uitspraak staat of je beroep gegrond (gelijk gekregen) of ongegrond (geen gelijk) is, en wat er verder gaat gebeuren. Soms voegt het CBE daar aanbevelingen of aanwijzingen aan toe. 

In bijzondere gevallen mag het CBE de beslistermijn met nog eens 14 dagen verlengen. Ze zullen je dat dan laten weten. Mochten zowel jij als de wederpartij ermee instemmen, kan de termijn eventueel nog langer worden. Maar dat gebeurt niet vaak. Hoe dan ook, zodra de uitspraak er is, is die bindend: jij en de examencommissie moeten je eraan houden. Als je dus in het gelijk wordt gesteld, moet de examencommissie doen wat het CBE opdraagt (bijvoorbeeld een besluit hernemen of je alsnog toelaten tot een tentamen). Krijg je ongelijk, dan zul je de beslissing moeten accepteren. Binnen je onderwijsinstelling is er dan geen hoger beroep meer mogelijk. 

Ben je niet tevreden met de uitspraak van het CBE? Dan kun (of kon) je nog een stap hoger: in hoger beroep bij het College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CBHO) in Den Haag. Dit is (of was, zie hieronder) het landelijke beroepsorgaan voor studenten. In principe is dat de laatste strohalm; de uitspraak hiervan is finaal.

→ Let op: Sinds 1 januari 2023 is het zelfstandige CBHO opgeheven en zijn de hogerberoepszaken voor het hoger onderwijs ondergebracht bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. De procedure blijft vergelijkbaar, maar formeel teken je dus hoger beroep aan bij de Raad van State. Veel studenten spreken nog steeds van “naar het CBHO gaan”, maar houd in je achterhoofd dat het juridisch via de Raad van State loopt tegenwoordig.

Mocht je daadwerkelijk dit hoger beroep willen instellen, bedenk dan dat dit ook weer binnen 6 weken na de CBE-uitspraak moet en dat hier wél griffiekosten aan verbonden zijn (ca. €53). In zo’n procedure is juridische bijstand eigenlijk onmisbaar, omdat het inhoudelijk best complex wordt. De Studentenadvocaat kan je uiteraard ook bijstaan in hoger beroep, stuur ons vandaag nog een bericht.

Wat doet De Studentenadvocaat voor je?

Zo’n procedure bij het CBE kan best ingewikkeld en spannend zijn. Het is daarom verstandig om je te laten bijstaan door een advocaat die ervaring heeft met het onderwijsrecht. De Studentenadvocaat is gespecialiseerd in dit soort kwesties en heeft al jarenlange ervaring met examens, fraudezaken, BSA’s en alles wat daarbij komt kijken. Wij helpen je om juridisch sterk in je schoenen te staan bij het CBE en, indien nodig, bij het hoger beroep.

Concreet kunnen we je helpen met:

• Het schrijven van een professioneel beroepschrift (waarin alle relevante argumenten en wetsartikelen duidelijk worden genoemd); iets wat jouw kans op succes heel erg vergroot. 

• We bereiden je voor op de zitting, gaan desgewenst mee naar de hoorzitting om je te ondersteunen, en zorgen dat jouw verhaal goed naar voren komt. 

• Ook kennen we de valkuilen: we weten wat wel en niet werkt als argument en kunnen je eerlijk advies geven over je kansen. 

Het mooiste: dit doen we zo goed als kosteloos voor studenten. We begrijpen dat je als student geen bakken met geld hebt voor juridische hulp. Neem dus gerust contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek. We bekijken je situatie en laten weten hoe we kunnen helpen. Vaak is er meer mogelijk dan je denkt, en je staat er zeker niet alleen voor.

Veelgestelde vragen over het CBE (College van Beroep voor de Examens)

• Heb ik een advocaat nodig bij een CBE-beroep?

  Niet verplicht, wel verstandig. Je mag jezelf vertegenwoordigen bij het CBE. Maar bedenk dat de examencommissie vaak door een juridisch medewerker wordt bijgestaan. Een advocaat of jurist die ervaring heeft met CBE-zaken kan je helpen om een sterker verhaal neer te zetten, zowel schriftelijk als mondeling. Zo iemand weet welke argumenten kans van slagen hebben en welke niet. De Studentenadvocaat biedt deze hulp vrijwel kosteloos, waardoor juridische bijstand toegankelijk is. Uiteindelijk is het jouw keuze: met goede voorbereiding kun je het zelf, maar professionele steun kan net het verschil maken.

• Hoe dien ik een beroep in bij het CBE en binnen welke termijn?

  Een beroep dien je in door een beroepschrift te sturen aan het CBE van jouw instelling, binnen 6 weken na de bekendmaking van de beslissing. In dat beroepschrift vermeld je je persoonlijke gegevens, omschrijf je het besluit waartegen je in beroep gaat, en leg je uit waarom je het er niet mee eens bent (je gronden). Zorg dat je op tijd bent; te laat indienen betekent meestal dat je beroep niet in behandeling wordt genomen.

• Kost het geld om naar het CBE te gaan?

  Nee. Een procedure bij het CBE is in principe gratis voor jou als student. Het CBE is een intern orgaan van de hogeschool/universiteit, dus er is geen griffierecht of iets dergelijks verschuldigd (in tegenstelling tot een “gewone” rechtbank). Je hoeft dus alleen tijd en moeite te investeren, geen geld. Mocht je later in hoger beroep gaan, dan betaal je wél een kleine bijdrage aan griffiekosten, maar bij het CBE niet.