Studiepunten op het mbo: zo werken SLU en het bindend studieadvies
Op het mbo draait het niet om studiepunten zoals op het hbo of de universiteit. Daar tellen ze met ECTS, hier met uren. Je voortgang wordt op het mbo dus gemeten in studielasturen (SLU): het totaal aan lesuren, stage, zelfstudie en toetsen. In dit artikel leggen we je uit hoe die studielasturen precies werken, wat het bindend studieadvies (BSA) is, wanneer je zo’n advies krijgt, en wat je kunt doen als het tegenzit.
Zijn er studiepunten op het mbo?
Ja en nee. Het mbo kent geen studiepunten zoals het hbo en de universiteit (die werken met ECTS), maar er is wél een manier om studievoortgang te meten. In plaats van studiepunten gebruikt het mbo studielasturen (SLU). Elke mbo-opleiding heeft een vastgesteld aantal uren dat je eraan besteedt, de studielast. Een schooljaar in het mbo duurt ongeveer 40 weken van 40 uur, dus ongeveer 1600 uur per jaar. Dit omvat alles wat je voor je opleiding doet: lessen, stage (beroepspraktijkvorming, BPV), zelfstudie, huiswerk en examens.
Belangrijk om te weten: Van die 1600 uur per jaar moet de school je gemiddeld minimaal 1000 uur aan begeleide onderwijstijd bieden. Begeleide onderwijstijd betekent: tijd onder toezicht van docenten of stagebegeleiders, dus lesuren op school en stagedagen samen. De overige ~600 uur per jaar besteed je aan zelfstudie, huiswerk of opdrachten.
→ Voorbeeld: Volg je een voltijd mbo-opleiding (BOL) van 4 jaar op niveau 4, dan is de totale studielast ongeveer 6400 uur (4×1600). Daarvan breng je minimaal 1000 uur per jaar door op school of stage. Ter vergelijking: een universitair of hbo-studiejaar is 60 punten = ±1680 uur, dus mbo zit in dezelfde orde van grootte qua studiebelasting. Lees ook: Negatief bindend studieadvies (BSA) op het mbo: wat betekent het en wat kun je doen?
Hoeveel lesuren en stage-uren heb je op het mbo?
De overheid heeft minimumnormen vastgesteld voor het aantal begeleide lesuren (BOT) en stage-uren (BPV) in mbo-opleidingen. Dit verschilt per mbo-leerweg:
BOL (Beroepsopleidende Leerweg):
Hierbij ga je vooral naar school en loop je deels stage. Per opleidingsniveau geldt een minimaal aantal lesuren en stage-uren over de hele opleiding. Enkele voorbeelden:
Een 3-jarige mbo-opleiding (niveau 3 of 4) heeft minimaal 1800 uur les en 900 uur stage in totaal.
Een 4-jarige niveau 4 opleiding vereist circa 2400 uur les en 1200 uur stage.
Kortere opleidingen hebben uiteraard minder uren: zo telt een 2-jarige opleiding minimaal 1250 uur les en 450 uur stage.
Zelfs een 1-jarige opleiding (niveau 2 basisberoepsopleiding of niveau 4 specialistenopleiding) heeft nog ongeveer 700 uur les en 250 uur stage.
Alleen bij de entreeopleiding (niveau 1) is er geen verplichte minimale stage, wel zo’n 600 uur les in dat ene jaar.
BBL (Beroepsbegeleidende Leerweg):
Hierbij werk je vier dagen en ga je meestal één dag per week naar school. De normen liggen lager voor schooluren omdat je veel leert op je werkplek. Een bbl-student heeft minimaal 850 uur begeleide onderwijstijd per jaar. Daarvan moet de school ten minste 200 uur les aanbieden; de rest is stage/werk (minimaal 610 uur per jaar als praktijkleren). In de praktijk betekent dit bijvoorbeeld dat je één dag per week naar school gaat (±200 uur per jaar) en de overige vier dagen bij een leerbedrijf werkt (±610+ uur per jaar). Je hebt dan dus wel een arbeidscontract nodig.
Bovenstaande uren zijn minimum eisen. Mbo-scholen mogen meer uren aanbieden. Ze kunnen ook iets van de norm afwijken, maar moeten dat goed beargumenteren en de medezeggenschapsraad moet akkoord gaan. In de Onderwijs- en Examenregeling (OER) van je opleiding kun je precies terugvinden hoeveel lesuren en stage-uren jouw opleiding gepland heeft. Zo weet je waar je aan toe bent als je voor een bepaalde mbo-studie kiest.
→Voorbeeld: Stel je begint aan de mbo-opleiding Verpleegkunde (niveau 4, 3-jarige bol) op ROC Midden-Nederland. Dan kun je verwachten dat je ongeveer 1800 uur les en 900 uur stage zult hebben verdeeld over die 3 jaar (grofweg 600 uur les + 300 uur stage per jaar). Dat komt neer op zo’n 3 dagen per week les en 2 dagen stage gedurende de stageperiodes, naast zelfstudie. Check altijd de info van de school zelf voor de exacte invulling, elke opleiding kan het net wat anders plannen.
Wat is een bindend studieadvies (BSA) op het mbo?
In het eerste jaar van elke mbo-opleiding krijg je een studieadvies. Dit lijkt een beetje op de propedeuse-eis of het BSA in het hoger onderwijs, maar het mbo kende dit niet altijd. Sinds 1 augustus 2018 krijgen alle mbo-studenten in Nederland een bindend studieadvies, net zoals in het hbo en wo al langer gebruikelijk was.
Een bindend studieadvies is letterlijk een advies met bindende gevolgen: het bepaalt of jij wel of niet door mag met je mbo-opleiding. Iedere mbo-student krijgt in het eerste jaar zo’n advies. Meestal rond het einde van dat jaar (daar komen we zo op terug). Zo’n advies kan twee kanten op:
Positief bindend studieadvies:
Goed nieuws! Dit betekent dat je resultaat voldoende is. Je mag door naar het volgende leerjaar van de mbo-opleiding. Vaak staat er bij een positief advies ook of je nog extra aandacht aan iets moet besteden, maar in principe heb je groen licht om verder te gaan. Met een positief BSA stroom je dus door naar jaar 2 van het mbo.
Negatief bindend studieadvies:
Helaas, je resultaten of ontwikkeling schieten tekort. De school verwacht dat je op deze manier je diploma niet gaat halen. Bij een negatief BSA moet je stoppen met de mbo-opleiding. De uitschrijving is bindend: de opleiding zal je verwijderen als student. Je kunt dan niet door naar jaar 2. Dit klinkt streng – en dat is het ook – maar het doel is te voorkomen dat je blijft vastzitten in een studie die niet bij je past of die je waarschijnlijk toch niet succesvol afrondt
Advies echt bindend op het mbo?
Je school bepaalt of het studieadvies bindend is of niet. In de praktijk maken vrijwel alle mbo-scholen het negatief studieadvies bindend, wat betekent dat je écht moet stoppen als je dat advies krijgt. Soms geven ze eerst een waarschuwing of een voorlopig advies, maar een definitief negatief BSA betekent einde verhaal bij die opleiding.
→ Voorbeeld: ROC van Amsterdam / Flevoland laat in haar OER weten dat “iedere student in het eerste jaar een studieadvies krijgt dat bepaalt of je verder kunt gaan met je opleiding”. Het positieve advies betekent dat je door mag; een negatief advies betekent dat de onderwijsovereenkomst ontbonden wordt (je wordt uitgeschreven). Zo duidelijk is het dus: jouw eerste jaar is feitelijk een proefjaar waarin je moet laten zien dat je op de juiste plek zit.
Een negatief BSA krijg je natuurlijk niet zomaar uit het niets. Scholen moeten aan strikte voorwaarden voldoen voordat ze jou zo’n besluit geven. Daarover in de volgende sectie meer. Eerst kijken we hoe dat eerste jaar eruitziet en wanneer je dat advies precies krijgt.
Wat bespreek je tijdens de studievoortgangsgesprekken op het mbo?
Vanaf het begin van je mbo-opleiding houdt de school jouw studievoortgang goed in de gaten. Je staat er niet alleen voor: je hebt gedurende het jaar één of meer studievoortgangsgesprekken met je mentor of studieloopbaanbegeleider. Tijdens zo’n gesprek wordt besproken hoe het met jou en de opleiding gaat. Typische onderwerpen die aan bod komen:
Bevalt de opleiding? Voel je je op je plek, sluit het aan bij je verwachtingen en interesses?
Wat gaat goed? Bespreek successen: behaalde modules, stages die lekker lopen, vaardigheden die je al beheerst.
Waar loop je tegenaan? Gaat er iets minder goed: bepaalde vakken, toetsen, motivatie, planning? Hier kun je eerlijk aangeven waar je moeite mee hebt.
Behoefte aan extra begeleiding? Als je ergens extra hulp bij nodig hebt (bijvoorbeeld taal, rekenen, studievaardigheden of persoonlijke ondersteuning), dan kan je school dit bieden.
Deze voortgangsgesprekken zijn er om jou op tijd bij te sturen. Geen nieuws is hierbij meestal goed nieuws: Als alles prima gaat, zullen die gesprekken bevestigen dat je op schema ligt. Gaat het niet goed, dan zul je dit tijdens zulke gesprekken duidelijk te horen krijgen; lang voordat er een bindend advies komt.
Tegenvallende resultaten qua studiepunten: wat gebeurt er?
Bij tegenvallende resultaten krijg je altijd eerst een officiële waarschuwing. De wet schrijft voor dat een negatief BSA nooit als een verrassing uit de lucht mag komen vallen.
Heb je bijvoorbeeld meerdere onvoldoendes of laat je studievermogen te wensen over, dan moet de school jou schriftelijk waarschuwen en duidelijk aangeven welke verbetering er van je verwacht wordt binnen welke termijn. Zie het als een remedieperiode: je krijgt nog de kans om je cijfers of inzet op te krikken.
Daarnaast moet de opleiding ook rekening houden met jouw persoonlijke omstandigheden. Stel dat je studieproblemen het gevolg zijn van iets buiten school, zoals ziekte, familieomstandigheden of een functiebeperking. Dan hoort de school hier in het voortgangsgesprek aandacht voor te hebben en mag zo’n situatie niet zomaar leiden tot een negatief advies. Vaak zal je school je dan extra ondersteuning bieden of meer tijd geven.
Wanneer krijg je het definitieve studieadvies op het mbo?
Voor langere opleidingen (2 jaar of meer) wordt het bindend studieadvies doorgaans tussen de 9e en 12e maand na de start van je studie gegeven. Met andere woorden: tegen het einde van je eerste schooljaar, meestal in juni/juli, krijg je te horen of je door mag. Bij korte opleidingen van 1 jaar (zoals entree of een 1-jarig niveau 2 traject) gebeurt dit al veel sneller, namelijk na ongeveer 3 à 4 maanden vanaf de start. In beide gevallen mag de school niet afwijken van die termijnen; het staat zo in de wet.
Het idee is dat je snel duidelijkheid krijgt over je perspectief op de mbo-opleiding. Maar nogmaals: als het niet goed gaat, weet je dat al lang van tevoren via gesprekken en waarschuwingen. Je studieloopbaanbegeleider zal bijvoorbeeld in januari/februari eerlijk tegen je zeggen als je in de gevarenzone zit, zodat je niet pas in juni “plotseling” te horen krijgt dat je niet door mag. Lees ook: ChatGPT gebruiken op je mbo-opleiding: loop je risico op een negatief BSA?
Wat gebeurt er bij te weinig studiepunten en dus een negatief studieadvies?
Stel het komt zover: je hebt na alle gesprekken en kansen toch een negatief bindend studieadvies gekregen. Wat betekent dat concreet voor jou?
Allereerst: een negatief BSA is niet vrijblijvend. Het is een besluit dat je opleiding voor jou eindigt. De school zal je uitschrijven en je mag niet door naar het volgende leerjaar. Ook kun je je niet opnieuw inschrijven voor dezelfde opleiding aan datzelfde ROC. Althans, meestal niet binnen een paar jaar. Dit klinkt heftig, maar de gedachte erachter is dat deze studie gewoon niet de juiste keuze voor je was, en doorgaan zou alleen maar meer teleurstelling opleveren.
Wat nu?
Gelukkig laat een goede mbo-school je niet zomaar aan je lot over. Vaak wordt tegelijkertijd met dat negatieve advies gekeken naar een beter passend alternatief. Zo vermeldt mbo-instelling Curio bijvoorbeeld dat bij een negatief BSA “de opleiding voor de betreffende student eindigt” en dat “samen met de student een andere opleiding gezocht wordt die beter aansluit bij de ambities”. Met andere woorden: je krijgt hulp om een nieuwe richting te vinden die beter bij je past. Dit kan betekenen dat ze je doorverwijzen naar een andere opleiding binnen dezelfde school, of je adviseren het op een ander niveau of ander vakgebied te proberen. Lees ook: Negatief bsa en dezelfde studie, is het mogelijk?
→ Voorbeeld: Stel je doet een mbo-opleiding ICT, maar je haalt keer op keer je praktijkopdrachten niet en mist vaak de les. Je mentor heeft je gewaarschuwd, maar er is weinig verbetering. Aan het einde van het jaar krijg je een negatief BSA: je moet stoppen met ICT. De school gaat dan met jou in gesprek: wat nu? Misschien kom je tot de conclusie dat een creatieve opleiding beter bij je past, of dat je het op een lager niveau nog een keer wilt proberen. De school kan je bijvoorbeeld helpen overstappen naar een opleiding mediavormgeving, of naar een entreeopleiding als dat passend is. Het doel is dat jij alsnog ergens anders opbloeit, in plaats van gefrustreerd te raken in de verkeerde studie.
Kun je in beroep gaan tegen een negatief bindend studieadvies op het mbo?
Ben je het niet eens met een negatief BSA? Dan heb je het recht om in beroep te gaan. Iedere mbo-school heeft een Commissie van Beroep voor de Examens (CBE) of een vergelijkbare instantie die zulke beroepen behandelt. Je moet wel snel handelen: binnen twee weken nadat je het bindend studieadvies ontvangt, dien je officieel beroep in.
Hoe ga je in beroep tegen een negatief bindend studieadvies op het mbo?
Meestal staat in de brief of mail met het studieadvies uitgelegd hoe je dit kunt doen. Vaak moet je een schriftelijk beroepschrift indienen bij de commissie van beroep van de school. Zo’n beroepschrift bevat in elk geval jouw naam/gegevens, een kopie van het studieadvies en natuurlijk de reden waarom je het oneens bent met de beslissing. Goed om te weten: De Studentenadvocaat kan je hierin juridisch bijstaan. Vaak doen we dat (bijna) kosteloos.
Geldige redenen voor beroep kunnen zijn:
Je vindt dat je onvoldoende begeleiding hebt gekregen. Misschien had je recht op extra ondersteuning die niet geboden is, of je mentor heeft je nooit gewaarschuwd terwijl je wel in de gevarenzone zat.
Er waren persoonlijke omstandigheden waardoor je prestaties lager waren, en de school heeft daar niet goed rekening mee gehouden. Denk aan langdurige ziekte, ernstige familieproblemen, psychische problemen, etc., die je studieverloop hebben beïnvloed.
Er is iets formeel misgegaan. Je school heeft zich bijvoorbeeld niet gehouden aan de regels (geen waarschuwing gegeven, te laat advies uitgebracht, verkeerde informatie verstrekt, enz.).
→ In je beroepschrift moet je dit soort argumenten goed onderbouwen, liefst met bewijsstukken (bijv. doktersverklaring bij ziekte). Je examencommissie zal je verhaal aanhoren en toetsen of je opleiding correct heeft gehandeld. In sommige gevallen kan een beroep slagen: de beslissing wordt dan herzien of je krijgt uitstel om je alsnog te bewijzen. In andere gevallen houdt het besluit stand. Lees ook: Wat is het College van Beroep voor de Examens (CBE) en waartegen kun je in beroep gaan?
Let op dat je tijdens het beroep ingeschreven blijft tot de uitspraak gedaan is. Je mag in die periode vaak nog lessen volgen of examens doen. Mocht je beroep afgewezen worden, dan stopt je inschrijving alsnog. Word je in het gelijk gesteld, dan mag je door (vaak onder bepaalde voorwaarden).
Kun je een negatief BSA voorkomen? (Uitschrijven vóór 1 februari)
Gelukkig heb je – naast gewoon je best doen natuurlijk – één gouden escape als je denkt dat je te weinig studiepunten binnen gaat halen; en dus het jaar niet gaat halen: de 1-februariregeling. Deze regeling houdt in dat als je merkt dat je opleiding niet bij je past of dat je de norm niet gaat halen, je je voor 1 februari vrijwillig kunt uitschrijven zonder dat je een negatief BSA krijgt. Dit geldt alleen voor het eerste jaar van je inschrijving voor die opleiding.
Hoe werkt dit precies op het mbo?
Als jij vóór 1 februari uitstapt, dan ontvang je geen bindend studieadvies van die mbo-opleiding. Het is alsof je de opleiding nooit definitief hebt gedaan dat jaar. Je voorkomt dus een negatief studieadvies en de bijbehorende uitsluitingsregel. In de praktijk betekent dit dat je in de toekomst zelfs opnieuw met dezelfde studie zou mogen beginnen, eventueel al het jaar erna, omdat er geen BSA-verbod op jou van toepassing is in dat geval.
→ Voorbeeld: Je bent in september begonnen aan Tourism & Hospitality op het mbo, maar na een half jaar blijkt het totaal niet jouw ding. Je cijfers zijn slecht en je ziet het niet zitten. Je besluit in januari: ik stop ermee. Als je voor 1 februari uitschrijft, krijgt je geen negatief BSA. Volgend schooljaar kun je eventueel aan een andere opleiding beginnen of zelfs opnieuw Tourism & Hospitality proberen op een frisse manier. Had je gewacht tot na 1 februari en een negatief BSA gekregen, dan was opnieuw dezelfde opleiding doen bij dat ROC geen optie meer geweest.
Hulp nodig bij conflicten over studiepunten of BSA op het mbo?
Meestal verlopen je studiejaren zonder juridische problemen, maar soms ontstaat er een geschil of lastige situatie. Denk aan een negatief BSA waar je het niet mee eens bent, onenigheid over een vrijstelling of discussie over verlopen studiepunten. In zulke gevallen is het prettig om te weten dat je er niet alleen voor staat.
De Studentenadvocaat staat voor je klaar als je tegen problemen aanloopt rondom je studievoortgang. Onze advocaten kennen de onderwijswetgeving en regels door en door. Aarzel dus niet om contact met ons op te nemen. Met ons aan je zijde, sta je altijd sterk.
Veelgestelde vragen over studiepunten op het mbo
-
Ja, op het mbo kun je blijven zitten, maar het ligt aan je resultaten en je school. Meestal krijg je aan het eind van elk leerjaar te horen of je mag doorstromen naar het volgende jaar. Als je een paar vakken of modules niet hebt gehaald, krijg je vaak de mogelijkheid om deze opnieuw te doen. Je stroomt dan niet automatisch door naar het volgende leerjaar, maar je herhaalt alleen de vakken die je nog niet beheerst. Dit noemen ze ook wel maatwerk of deelcertificaten halen.
-
Ja, je kunt vrijstellingen krijgen als je bepaalde kennis of vaardigheden al beheerst. Bijvoorbeeld omdat je eerder al vergelijkbare vakken hebt gevolgd (bijvoorbeeld op een andere mbo-school, op de middelbare school of via werkervaring). De examencommissie van jouw mbo-school bepaalt of je hiervoor vrijstelling krijgt. Je moet vaak bewijsstukken zoals diploma’s, certificaten of werkervaring laten zien.
-
Resultaten van afgeronde examens en modules blijven in principe lang geldig, maar hoe lang precies verschilt per opleiding en mbo-school. Vaak gelden behaalde resultaten tot maximaal vijf jaar na het behalen. Daarna kan je mbo-school je verplichten om bepaalde examens of vakken opnieuw te doen, vooral als de stof sterk veranderd is. Check altijd het examenreglement of de Onderwijs- en Examenregeling (OER) van je opleiding voor de exacte regels.
