Negatief bindend studieadvies (BSA) op het mbo: wat betekent het en wat kun je doen?
Het is dé brief die geen enkele mbo-student wil ontvangen. Onderwerp: Negatief Bindend Studieadvies. Inhoud: je moet per direct stoppen met je opleiding. Klinkt vrij definitief. Maar dat is het niet. Want wat veel mbo-studenten niet weten: met de juiste aanpak kun je alsnog je diploma halen. Soms op dezelfde school, soms via een omweg. Hieronder lees je alles over je rechten, je kansen en je mogelijkheden na een negatief BSA op het mbo.
Wat is een bindend studieadvies (bsa) op het mbo?
Als je aan een mbo-opleiding begint, krijg je in je eerste jaar een studieadvies. Dat advies bepaalt of je verder mag gaan met je opleiding. Bij veel mbo-opleidingen heet dit het bindend studieadvies (BSA). Het woord bindend zegt het al: het advies is niet vrijblijvend, maar bindend: de beslissing van de school is dus bepalend voor jouw studievoortgang.
In tegenstelling tot het hbo/wo (waar vaak een harde norm geldt, bijvoorbeeld 50 van de 60 studiepunten halen in jaar 1), hanteert het mbo niet altijd een exact puntenaantal. Ze kijken breder: heb je alle belangrijke onderdelen (theorie en praktijk) voldoende afgerond? Soms werken mbo-opleidingen met zogeheten kerntaken en criteria. Als je op essentiële kerntaken onvoldoende scoort, kan dat leiden tot een negatief advies. Dit verschilt per mbo-opleiding. Jouw onderwijsinstelling moet in het Onderwijs- en Examenreglement (OER) hebben vastgelegd op basis van welke criteria het BSA wordt gegeven. Je kunt dat reglement erbij pakken om precies te zien waaraan je had moeten voldoen in jaar 1
Wanneer krijg je dat advies op het mbo?
Dat hangt af van hoe lang je mbo-opleiding duurt. Doe je een éénjarige opleiding (zoals een Entreeopleiding of specialistenopleiding op niveau 1)? Dan krijg je al na 3 à 4 maanden een studieadvies. Volg je een opleiding die langer duurt (bijvoorbeeld een niveau 4 opleiding van drie jaar)? Dan komt het studieadvies later: tussen de 9 en 12 maanden na de start van je opleiding. Met andere woorden: meestal rond het einde van je eerste schooljaar. Op dat moment beoordeelt de school hoe het met je studie gaat. Lees ook: Negatief BSA door ChatGPT: wat nu?
Positief of negatief advies: Het bindend studieadvies (mbo) kan twee kanten op:
Als je voldoende voortgang boekt en goede resultaten haalt, krijg je een positief studieadvies: je mag door naar het volgende jaar. Soms staat daar nog een tip bij, bijvoorbeeld dat je extra aandacht moet besteden aan een bepaald vak, maar verder is alles oké.
Krijg je echter onvoldoende resultaten, of denkt de school dat je het diploma in dit tempo niet gaat halen, dan volgt een negatief studieadvies. Dat betekent dat de school besluit dat je niet mag doorgaan met de opleiding en je moet stoppen. In feite zegt je mbo-opleiding: “We verwachten niet dat je succesvol zult zijn in deze studie.” Dat klinkt hard, maar het idee erachter is dat je niet nog jaren tijd en geld verspilt aan een opleiding die je toch niet afmaakt.
→ Voorbeeld: Stel, je doet een mbo-opleiding Verpleegkunde die drie jaar duurt. Aan het einde van het eerste jaar heb je verschillende cijfers onder de maat en belangrijke onderdelen niet gehaald. Je hebt tussentijds begeleiding gekregen en een waarschuwing gehad, maar het lukte niet om je resultaten op te krikken. De school besluit jou een negatief bindend studieadvies te geven. Dit betekent dat jij na dat eerste jaar moet stoppen met de opleiding Verpleegkunde op die mbo-instelling.
In zo’n situatie is het natuurlijk even schrikken en erg vervelend. Hieronder leggen we uit wat er precies bij komt kijken, welke regels gelden en wat je nog kunt doen als je zo’n beslissing krijgt.
Wanneer krijg je een negatief studieadvies op het mbo?
Een mbo-school geeft een negatief studieadvies als zij denkt dat je de opleiding niet succesvol zult afronden. Meestal is de directe aanleiding dat je studieresultaten ver onder de norm liggen. Je hebt bijvoorbeeld veel onvoldoendes gehaald of te weinig studiepunten verdiend (als de opleiding met punten werkt). Het komt erop neer dat je niet genoeg progressie hebt laten zien in het eerste jaar.
Belangrijk: een mbo-school mag niet zomaar ineens met een negatief BSA op de proppen komen. Er moeten wat stappen aan vooraf zijn gegaan. In de onderwijswet (Wet educatie en beroepsonderwijs, WEB) en in het studentenstatuut van je opleiding staan een paar strikte voorwaarden voordat een negatief advies gegeven mag worden:
Persoonlijke omstandigheden: De opleiding moet rekening houden met eventuele bijzondere omstandigheden waardoor je resultaten lager uitvielen. Denk aan langdurige ziekte, een functiebeperking, ernstige familieomstandigheden, of als je actief bent in de studentenraad/medezeggenschap. Zulke zaken mogen niet zomaar genegeerd worden. Je bent zelf wel verantwoordelijk om zulke omstandigheden tijdig te melden bij je studiebegeleider of decaan, zodat ze bekend zijn.
Voldoende begeleiding: De school moet je gedurende het jaar voldoende begeleiding en ondersteuning hebben geboden. Bijvoorbeeld extra bijlessen, een gesprek met een decaan of hulp vanuit een studentenadviseur als je achterliep. Ze kunnen je niet laten aanmodderen zonder hulp en dan aan het einde zeggen “jammer maar je haalt het niet”.
Eerst een waarschuwing: Heel belangrijk! Een negatief studieadvies mag nooit als totale verrassing komen. De school moet jou schriftelijk gewaarschuwd hebben als je niet goed op koers lag. In zo’n waarschuwing (vaak halverwege het jaar) hoort te staan dat je resultaten onvoldoende zijn en dat je een bepaalde periode de tijd krijgt om te verbeteren. Ook moet erin staan dat als je niet genoeg verbetering laat zien, er een negatief BSA kan volgen. Zo’n waarschuwing is dus eigenlijk een laatste kans om je te herpakken.
Als aan deze voorwaarden is voldaan en je resultaten blijven onder de maat, dan kan je mbo-instelling besluiten een negatief BSA te geven aan het einde van het jaar. Het besluit wordt meestal per brief aan je medegedeeld. In die brief staat dat je helaas niet verder mag met je opleiding wegens onvoldoende studievoortgang Vaak vermelden ze ook hoeveel toetsen of onderdelen je had moeten halen en wat je daadwerkelijk gehaald hebt, ter onderbouwing.
Mag een negatief BSA gegeven worden als je een onvoldoende voor stage hebt?
Ja, ook dat kan meetellen. Op het mbo zijn stages (beroepspraktijkvorming) erg belangrijk. Als je stage ernstig tekortschiet of je krijgt een negatieve stagebeoordeling waardoor je belangrijke studiepunten mist, kan dit bijdragen aan een negatief studieadvies. Het gaat erom dat het totaalbeeld is: ga je je mbo-diploma in redelijke tijd halen of niet?
Ben je van mening dat je onterecht een negatief bsa hebt gekregen van je mbo-opleiding? Een gespecialiseerd studentenadvocaat kan helpen om jouw recht te halen en te kijken of alle regels wel gevolgd zijn door de school. Stuur ons dan een bericht. Gewoon in je eigen woorden. Dan gaan wij kijken of, en zo ja: hoe we je het beste verder kunnen helpen.
Kan een negatief bindend studieadvies als verrassing komen op het mbo?
Normaal gesproken niet. Zoals eerder genoemd, hoort een negatief BSA nooit uit de lucht te komen vallen. Je zou al signalen en officiële waarschuwingen moeten hebben gekregen. In de praktijk heb je gedurende het jaar ook meerdere voortgangsgesprekken met je mentor of studieloopbaanbegeleider gehad waarin je resultaten besproken zijn. Tijdens zulke gesprekken hoor je wat goed gaat en wat niet, en of je op schema ligt om door te kunnen. Dit heet het studievoortgangsgesprek.
Als je die gesprekken hebt gehad en tussentijds een waarschuwing, dan weet je eigenlijk al: als ik zo doorga, red ik het niet. Een negatief BSA is dan de bekrachtiging daarvan. Het kan pijn doen om het zwart op wit te krijgen, maar het zou niet als donderslag bij heldere hemel mogen komen.
Heeft jouw school je géén schriftelijke waarschuwing gegeven terwijl je wel ineens een negatief studieadvies krijgt? Dan houdt de school zich niet aan de regels. In zo’n geval heb je een sterk argument in handen als je besluit in beroep te gaan. Hetzelfde geldt als je bijvoorbeeld ernstige persoonlijke problemen had waar de school van wist, maar waarmee ze geen rekening hebben gehouden. Ook dan kun je aanvechten dat het besluit onzorgvuldig is, omdat niet aan de voorwaarden is voldaan.
→ Let op: Soms merken mbo-studenten de waarschuwing niet bewust op. Je mbo-opleiding stuurt bijvoorbeeld een officiële brief of e-mail als waarschuwing, maar jij leest je schoolmail niet of beschouwt een gesprek als “niet zo belangrijk”. Een waarschuwing is echter heel belangrijk: neem het serieus en zie het als je laatste kans om te voorkomen dat je moet stoppen.
Wat zijn de gevolgen van een negatief BSA op het mbo?
Een negatief bindend studieadvies is behoorlijk ingrijpend. De directe consequentie is dat je per direct moet stoppen met de opleiding waarbij je dat BSA kreeg. De school zal je uitschrijven (meestal aan het eind van dat schooljaar). Je mag dan vanaf dat moment die opleiding niet verder volgen aan die mbo-instelling.
Niet opnieuw dezelfde opleiding op dezelfde school:
Als je eenmaal een negatief BSA hebt gekregen voor opleiding X bij ROC Y, dan mag je je niet opnieuw inschrijven voor diezelfde opleiding bij datzelfde ROC. Dit is om te voorkomen dat je het jaar over zou doen op dezelfde plek. Vaak geldt dit verbod voor een bepaalde periode (bijvoorbeeld een paar jaar) of zolang de opleiding niet wezenlijk veranderd is. Soms staat er in de brief dat je bijvoorbeeld de komende drie jaar niet terug kunt komen voor die opleiding. Dit is vergelijkbaar met het hbo/wo, waar je meestal minimaal één tot drie jaar niet opnieuw die studie aan die hogeschool/universiteit mag beginnen.
Wel opnieuw ergens anders of een andere opleiding:
Gelukkig betekent een negatief BSA niet dat je helemaal moet stoppen met studeren. Je hebt een paar opties:
Je kunt een andere opleiding kiezen binnen hetzelfde ROC. Misschien past een andere richting beter bij je interesses of capaciteiten. De school zal vaak in het BSA-gesprek ook meedenken: “Is er een opleiding die beter bij je past?” Zeker als je nog leerplichtig bent, moeten ze je een alternatief bieden.
Je kunt ook dezelfde opleiding op een ander ROC proberen. Je mocht bijvoorbeeld niet verder met mbo-verpleegkunde niveau 4 bij ROC A, dan zou je het bij ROC B kunnen proberen. In de meeste gevallen is dat gewoon toegestaan. Scholen concurreren niet landelijk op dit vlak; een ander ROC kan jou best aannemen als ze denken dat jij daar wél kunt slagen. Ze zullen wel weten dat je bij de vorige opleiding een negatief BSA had, dus bereid je erop voor dat dit onderwerp van gesprek kan zijn bij je aanmelding. Je krijgt dan wellicht vragen als “Wat ga je dit keer anders doen zodat je wél slaagt?”
→ Uitzondering: Er zijn situaties waarin ook andere ROC’s je kunnen weigeren. In de Nederlandse onderwijswet staat dat een student geweigerd kan worden voor een nieuwe opleiding als duidelijk is dat hij/zij daar ook ongeschikt voor is. Dit is een beetje vaag geformuleerd, maar het komt erop neer dat scholen niet verplicht zijn om je aan te nemen als ze denken dat het opnieuw niets wordt. In de praktijk komt dit niet heel vaak voor; meestal krijg je wel een nieuwe kans, zeker als het een andere richting is of een andere mbo-insteling.
Onder de 18 en volg je een mbo-opleiding? Dan krijg je extra bescherming
Ben je nog geen 18 en zit je bijvoorbeeld op een Entreeopleiding (mbo niveau 1)? Dan heb je sowieso recht op een alternatief. Een school mag een leerling onder de 18 niet zomaar naar huis sturen zonder mbo-diploma. In het geval van een entreeopleiding moet de school je een andere, beter passende entreeopleiding aanbieden.
→ Bijvoorbeeld: je deed Entree Zorg, maar dat lukte niet; dan moeten ze kijken of Entree Horeca of Techniek misschien geschikter is voor jou. Het idee is dat iedereen tot 18 een startkwalificatie moet kunnen halen. Ook bij andere mbo-niveaus zullen scholen jongeren onder 18 vaak actief begeleiden naar een nieuwe opleiding, omdat je tot je 18e leerplichtig bent. Ze kunnen niet zeggen “zoek het maar uit”.
Is het bindend studieadvies op het mbo versoepeld of afgeschaft?
Je hebt misschien gehoord dat er discussies zijn over het bindend studieadvies in het onderwijs. Zeker op hogescholen en universiteiten is er veel te doen geweest over het BSA. Tijdens de coronaperiode is op veel plekken het BSA tijdelijk versoepeld of niet toegepast, om studenten tegemoet te komen. Daarna kwamen er stemmen op om het BSA structureel minder streng te maken, omdat het veel stress veroorzaakt bij studenten.
In het hoger onderwijs heeft dit effect gehad: vanaf studiejaar 2025-2026 wordt landelijk het aantal studiepunten dat eerstejaars moeten halen verlaagd naar maximaal 30 punten (was vaak 45 of 60). Dit betekent dat sommige hbo- en wo-studenten voortaan met bijvoorbeeld 50% van hun punten toch door mogen. Sommige scholen – zoals de Avans Hogeschool, Hogeschool Rotterdam en Fontys – overwegen zelfs het BSA helemaal af te schaffen of soepeler te maken, omdat ook geschikte studenten weleens onterecht uitvallen door die harde knip.
En voor het mbo dan?
Voor het mbo ligt dat anders. De Minister van Onderwijs (Dijkgraaf) heeft aangegeven dat hij geen plannen heeft om het BSA in het mbo af te schaffen of te versoepelen op korte termijn. Het bindend studieadvies blijft in het mbo dus bestaan als instrument. Wel is er gesproken over “verbetermaatregelen” in de uitvoering, maar geen radicale veranderingen zoals in het hoger onderwijs. Het idee is dat voor mbo-studenten het BSA een belangrijk middel is om vroegtijdig te bepalen of iemand op de juiste plek zit, en dat scholen die vrijheid moeten houden.
Met andere woorden: als je een mbo-opleiding doet, moet je er nog steeds rekening mee houden dat je aan het eind van het eerste jaar aan bepaalde eisen moet voldoen om door te mogen. De drempel is niet landelijk verlaagd of afgeschaft zoals bij universiteiten gebeurt. Elk ROC mag zelf invullen hoeveel en welke onderdelen je moet hebben behaald, maar ze mógen dat bindend advies geven als je daar niet aan voldoet.
Dat gezegd hebbende, door de aandacht voor studentwelzijn is de kans wel groter geworden dat scholen iets coulanter kijken naar individuele situaties. Ze moeten officieel al persoonlijke omstandigheden meewegen (zoals we eerder noemden). De huidige ontwikkelingen onderstrepen nog eens hoe belangrijk dat is. Als jij dus een goede reden hebt waarom je studieresultaten achterbleven, zorg dan dat je mbo-opleiding dat weet. Misschien voorkomen zij dan zelf al dat ze je een negatief BSA geven, of ze geven je uitstel. Uitstel van BSA betekent op het mbo dat je nog een kans krijgt: je mag dan onder voorwaarden toch door, bijvoorbeeld als je belooft in het tweede jaar bepaalde vakken in te halen.
Wat kun je doen als je een negatief bsa op het mbo krijgt?
Ontvang je de brief of het gesprek met een negatief BSA, dan is de schrik vaak groot. Het is belangrijk om te weten dat je niet helemaal machteloos staat. Er zijn stappen die je kunt ondernemen:
Lees de beslissing en toelichting goed door. Begrijp precies waarom je een negatief studieadvies hebt gekregen. Welke redenen noemt de school? Zijn er cijfers of voorbeelden genoemd? Dit is belangrijke info.
Informeer naar de mogelijkheden van beroep. Meestal staat in de brief ook vermeld hoe je in beroep kunt gaan. Volgens de wet heb je twee weken de tijd om een bezwaar of beroep in te dienen bij de Commissie van Beroep voor de Examens (CBE) van de instelling. Dit is een vrij korte termijn, dus wacht niet te lang. Als je overweegt beroep aan te tekenen, is het slim om direct actie te ondernemen. Stuur ons vandaag nog een bericht.
Overleg met een vertrouwenspersoon of adviseur. Praat met je studieloopbaanbegeleider, mentor of decaan over de situatie. Soms kunnen zij intern nog iets voor je betekenen, bijvoorbeeld navragen of er geen uitzonderingsmogelijkheid is (al is dat na een formeel BSA-besluit vaak lastig). Ze kunnen je in elk geval helpen de procedure te begrijpen.
Verzamel relevante informatie. Had jij persoonlijke omstandigheden die invloed hebben gehad? Verzamel dan bewijzen of verklaringen daarvan. Denk aan doktersverklaringen bij ziekte, of een verklaring van een psycholoog als je met mentale problemen kampte. Deze bewijzen kunnen van pas komen in een beroepsprocedure om aan te tonen dat jouw studievertraging niet “eigen schuld” was.
Schakel juridische hulp in. Dit klinkt misschien spannend, maar het kan enorm nuttig zijn. Een advocaat gespecialiseerd in onderwijsrecht zoals De Studentenadvocaat weet precies hoe zo’n beroepszaak werkt. Wij kunnen je helpen met het schrijven van een goed bezwaarschrift en je kansen inschatten. Als er duidelijk iets mis is gegaan (bijv. geen waarschuwing gegeven, of persoonlijke omstandigheden genegeerd) sta je best sterk. De Studentenadvocaat kan dat goed verwoorden in jouw bezwaar.
Dien op tijd je beroep in. In je beroepschrift schrijf je waarom je het niet eens bent met het besluit. Doe dit netjes en beargumenteerd. Bijvoorbeeld: “Ik ben het oneens met het negatief BSA, omdat mijn studievoortgang negatief beïnvloed is door XYZ en de opleiding onvoldoende rekening hiermee heeft gehouden.” Voeg bewijsstukken bij. Het CBE zal vervolgens een hoorzitting plannen waar je jouw verhaal mag doen. Dat is spannend, maar ook hier mag je vaak iemand meenemen ter ondersteuning zoals De Studentenadvocaat.
Ga intussen oriënteren op alternatieven. Terwijl je beroep loopt, is het onzeker of je door mag. Het is verstandig om alvast na te denken: Wat ga ik doen als het besluit blijft staan? Ga je een andere opleiding zoeken (welke dan?), of plan je een tussenjaar om bijvoorbeeld te werken? Het is slim om voor de zekerheid al een plan B te hebben. Je kunt je zelfs alvast inschrijven voor een andere opleiding voor het komende schooljaar. Mocht je beroep toch slagen en je mag blijven, kun je die inschrijving altijd weer intrekken. Maar als je beroep wordt afgewezen, heb je in elk geval niet stilgezeten.
Hulp inschakelen bij negatief studieadvies op het mbo?
Een negatief bindend studieadvies kan voelen als het einde van de wereld, maar onthoud dat je nog opties hebt. Het is verstandig om bij twijfel of onenigheid over het BSA juridisch advies in te winnen. De Studentenadvocaat, bijvoorbeeld, helpt studenten regelmatig bij negatieve BSA’s, klachten en beroepen. Je kunt je situatie zelfs zo goed als gratis aan ons voorleggen. Wij checken dan of je mbo-opleiding zich aan de regels heeft gehouden en of het zinvol is om in beroep te gaan.
Veel mbo-studenten denken dat ze dit zelf wel even kunnen, maar onderschat het niet: er komen best wat formele regels en argumenten bij kijken. En je krijgt maar één kans in die beroepsprocedure. Dus hulp kan het verschil maken tussen alsnog door mogen of definitief moeten stoppen. Met De Studentenadvocaat aan je zijde sta je er niet alleen voor.
Veelgestelde vragen over negatief BSA in het mbo
-
Een negatief bindend studieadvies betekent dat je niet door mag gaan met je huidige mbo-opleiding. Je opleiding heeft dan besloten dat je resultaten in het eerste jaar onvoldoende waren om succesvol verder te kunnen. Je wordt uitgeschreven en moet stoppen met die studie, al kun je vaak wel een andere studie oppakken. Lees hier meer over de gevolgen.
-
Meestal krijg je een negatief studieadvies aan het einde van je eerste studiejaar (bij langere opleidingen tussen maand 9 en 12). Je krijgt het als je studieresultaten ver onder de norm liggen of als duidelijk is dat je het diploma niet gaat halen. Dit volgt meestal pas nadat je bent gewaarschuwd en extra begeleiding hebt gekregen omdat je cijfers onvoldoende waren.
Echter, deze tools zijn niet foutloos. Ze missen veel en kunnen ook ten onrechte alarm slaan. Docenten letten daarom vooral op inhoudelijke zaken: kloppen de bronnen in je opdracht wel echt? Ook letten ze op schrijfstijl en niveau: als jij doorgaans met moeite Nederlands schrijft en ineens een vlekkeloos, academisch betoog inlevert, gaat er een rode vlag omhoog.
-
Ja. Als je het oneens bent met het negatieve bindende studieadvies, kun je binnen twee weken beroep aantekenen bij de Commissie van Beroep voor de Examens (CBE) van je instelling. In zo’n beroepsprocedure kun je bijvoorbeeld aanvoeren dat de school de regels niet goed heeft gevolgd of jouw persoonlijke omstandigheden niet heeft meegewogen. Een onafhankelijke commissie bekijkt de zaak dan opnieuw. Het is slim om hier hulp bij te zoeken van De Studentenadvocaat.
