Turnitin en jouw hogeschool of universiteit: wat je moet weten
Als student aan een Nederlandse hogeschool of universiteit krijg je waarschijnlijk te maken met Turnitin, een programma dat wordt gebruikt om plagiaat op te sporen. Hieronder lees je hoe verschillende Nederlandse scholen met Turnitin werken, wat de specifieke regels zijn per instelling, en wat je moet weten om problemen te voorkomen. Want zelfs als je zorgvuldig werkt, kan het soms misgaan.
Wat is Turnitin en hoe werkt het?
Turnitin is software die bijna alle Nederlandse onderwijsinstellingen inzetten om ingeleverde documenten te controleren op plagiaat. Als jij een verslag, paper of scriptie uploadt via een digitale leeromgeving zoals Brightspace, Blackboard of Canvas, gaat deze vaak automatisch door Turnitin heen.
Het analyseproces:
Turnitin vergelijkt jouw ingeleverde werk met een enorme database die bestaat uit:
Miljarden webpagina's en online bronnen
Wetenschappelijke publicaties en journals
Eerder ingeleverde studentenwerken van over de hele wereld
Boeken en andere publicaties
Na analyse genereert Turnitin een "Similarity Report" (overeenkomstenrapport) waarin wordt aangegeven welk percentage van je tekst overeenkomt met bestaande bronnen. Tekstdelen die overeenkomen worden gemarkeerd in verschillende kleuren, waarbij elke kleur verwijst naar een specifieke bron.
Belangrijk hierbij: Turnitin controleert niet zelf op plagiaat. Het programma markeert teksten die ergens anders (bijna) woordelijk voorkomen, maar begrijpt de context niet.
Dit betekent dat:
Een 100% originele zin door jou geschreven toch gemarkeerd kan worden als deze toevallig ergens anders op internet staat
Correcte citaten worden ook gemarkeerd als overeenkomst
Het aan docenten en examencommissies is om te beoordelen of een overeenkomst daadwerkelijk plagiaat is
Hoe Nederlandse universiteiten Turnitin-scores interpreteren
Elke Nederlandse onderwijsinstelling hanteert eigen richtlijnen voor de interpretatie van Turnitin-scores. Er bestaat geen universele drempel, maar de meeste instellingen hanteren vergelijkbare uitgangspunten:
Algemene richtlijnen voor similarity percentages:
0-10%: Meestal geen probleem, vooral als je netjes hebt geciteerd.
10-30%: Kan nog acceptabel zijn, maar wordt kritisch bekeken.
Meer dan 30%: Kan een serieuze aanwijzing zijn voor plagiaat, docenten zullen hier extra kritisch naar kijken.
Deze percentages zijn dus echt slechts richtlijnen. Een paper met 5% overeenkomst kan alsnog plagiaat bevatten als passages zonder bronvermelding zijn overgenomen. Omgekeerd kan een scriptie met 30% overeenkomst volledig legitiem zijn als het veel citaten bevat die correct zijn aangegeven.
Welke plagiaatregels hanteren Nederlandse onderwijsinstellingen?
Alle universiteiten en hogescholen hebben strenge regels rondom plagiaat. Kort gezegd betekent plagiaat dat je ideeën of teksten van anderen overneemt zonder duidelijk de bron te noemen. Ook jezelf herhalen (zelfplagiaat) zonder vermelding kan hieronder vallen.
Onderwijsinstellingen nemen dit serieus, omdat plagiaat wordt gezien als examenfraude, een schending van de academische integriteit. Dit betekent dat onderwijsinstellingen er zwaar aan tillen en er flinke sancties aan kunnen verbinden.
Hoe onderwijsinstellingen omgaan met plagiaat:
De Universiteit Leiden noemt plagiaat „een ernstig vergrijp met zware straffen”.
De Universiteit van Amsterdam waarschuwt zelfs dat ernstige fraude kan leiden tot verwijdering van je opleiding.
TU Delft en Tilburg University kennen vergelijkbare sancties, zoals ongeldigverklaring van opdrachten, tijdelijke uitsluiting van tentamens en bij herhaald of zwaar plagiaat zelfs definitieve verwijdering van de opleiding.
Radboud Universiteit Nijmegen gebruikt Turnitin via Brightspace om studentenwerk te controleren op plagiaat. Hierbij wordt zorgvuldig met privacygevoelige informatie omgegaan: alleen docenten van Radboud hebben toegang tot de inhoud van ingeleverde documenten. Andere instellingen krijgen deze alleen te zien als studenten daar zelf expliciet toestemming voor geven.
Maastricht University werkt met Turnitin Originality, waarmee zowel plagiaat als AI-gebruik kan worden opgespoord. De universiteit benadrukt het educatieve doel en beveiligt zorgvuldig persoonlijke data.
Hogeschool Rotterdam integreert plagiaatcontrole via Turnitin in Brightspace. Dit maakt het voor docenten makkelijk om plagiaat op te sporen en overzichtelijk te beheren.
Mogelijke gevolgen bij plagiaat:
Je opdracht wordt ongeldig verklaard (je haalt dus het vak niet).
Je mag voor maximaal een jaar geen tentamens doen (uitsluiting).
Bij herhaling of zwaar plagiaat kun je van je opleiding worden verwijderd.
Goed om te weten: ook als je onbewust of per ongeluk plagiaat pleegt (bijvoorbeeld door slordigheid met bronvermelding), kun je bestraft worden. Als student word je namelijk geacht de regels te kennen. Het argument „ik wist niet dat het niet mocht” wordt daarom meestal niet geaccepteerd.
Zorg ervoor dat je goed op de hoogte bent van de citatieregels binnen jouw opleiding en wees altijd zorgvuldig bij het overnemen van informatie. Twijfel je over wat wel of niet mag? Vraag het aan je docent of studieadviseur. Zo voorkom je onaangename verrassingen.
Wat gebeurt er als Turnitin plagiaat constateert?
Stel: je levert een verslag in en een paar dagen later krijg je een mail van je docent of examencommissie. “Er is een vermoeden van plagiaat in uw opdracht geconstateerd,” staat er. Je schrikt. Wat nu?
Allereerst: niet meteen in paniek raken. Zo’n melding betekent dat Turnitin voldoende overeenkomsten heeft gevonden om nader onderzoek te rechtvaardigen. Meestal zal de docent of de examencommissie het Turnitin-rapport bekijken en beoordelen wat er overeenkomt en of dat inderdaad ongeoorloofd is. Vaak word je uitgenodigd voor een gesprek met de examencommissie om jouw kant van het verhaal te vertellen. In die uitnodiging staat doorgaans welke passages plagiaat zouden bevatten en tegen welke regel je mogelijk hebt gezondigd. Je krijgt de gelegenheid om tijdens het gesprek uit te leggen hoe je werk tot stand is gekomen, waarom die overeenkomsten er zijn en of je wellicht per ongeluk de bronvermelding bent vergeten.
Tijdens zo’n hoorzitting kun je bijvoorbeeld aangeven:
“Die alinea is een samenvatting van bron X. Ik zie nu dat ik de bron niet duidelijk genoeg heb vermeld, dat was slordig.”
Of:
“Deze zinnen lijken op tekst online, maar komen toevallig overeen omdat het algemene definities zijn.”
De examencommissie zal kritische vragen stellen. Het helpt enorm als je je goed voorbereidt: neem bijvoorbeeld conceptversies of onderzoeksaantekeningen mee als bewijs dat je zelf hebt geschreven. Werk je in Google Docs of Word? Zorg dat je de versiegeschiedenis bewaart. Dat kan laten zien hoe je tekst is gegroeid en dat je niet alles in één keer geplakt hebt. Dit soort bewijsstukken kunnen overtuigen dat er geen opzet in het spel was.
Na het gesprek beraadt de examencommissie zich en doet een uitspraak. Zij bepalen of er inderdaad sprake was van plagiaat/fraude en welke straf eventueel gepast is. Je krijgt dit besluit schriftelijk bevestigd. Als de commissie oordeelt dat je geen schuld treft, is het natuurlijk klaar. Vinden ze van wel, dan lees je in de brief welke straf je krijgt en wat de verdere gevolgen zijn.
Mogelijke straffen bij plagiaat
Welke straf je precies krijgt hangt af van je onderwijsinstelling én van hoe ernstig het plagiaat is. Hierbij wordt gekeken of het bewust of onbewust gebeurde en hoe groot de overtreding precies was. Hieronder vind je de meest voorkomende sancties:
Ongeldigverklaring van je werk:
Als er plagiaat wordt geconstateerd, wordt je opdracht of tentamen meestal ongeldig verklaard. Dat betekent dat je voor deze opdracht of toets een onvoldoende krijgt (vaak een 0 of ‘niet voldaan’). Je haalt dan het vak niet en mist daardoor studiepunten. Vaak mag je het vak pas later in het studiejaar opnieuw volgen, waardoor je studievertraging kunt oplopen.
Tijdelijke uitsluiting van tentamens:
Bij ernstiger of herhaaldelijk plagiaat kan de examencommissie besluiten om je tijdelijk uit te sluiten van alle tentamens en examens. De wettelijke maximale uitsluiting is één jaar, net als bij Tilburg University. Maar meestal gaat het om één of twee onderwijsblokken of zelfs een heel collegejaar bij zware overtredingen. Zo’n uitsluiting betekent in feite dat je gedwongen bent om een studiepauze te nemen. Een flinke straf dus.
Definitieve verwijdering van de opleiding:
In extreme gevallen, bijvoorbeeld wanneer je meerdere keren plagiaat pleegt of als je op grote schaal plagiaat hebt gepleegd (zoals het integraal overnemen van een scriptie), kan het College van Bestuur besluiten om je definitief van de opleiding te verwijderen. Dit gebeurt niet vaak, maar de Universiteit van Amsterdam geeft bijvoorbeeld expliciet aan dat ernstige fraude kan betekenen dat je je studie niet meer mag afmaken.
Andere indirecte gevolgen van plagiaat:
Naast de directe sancties kan een plagiaatzaak ook andere gevolgen hebben. Bijvoorbeeld:
Als je in je eerste jaar een ernstige plagiaatbeschuldiging krijgt, kun je studievertraging oplopen, waardoor je risico loopt op een negatief Bindend Studieadvies (BSA).
Een fraude-aantekening op je dossier kan gevolgen hebben als je je later aanmeldt voor een andere studie.
Straffen voor plagiaat zijn dus behoorlijk streng. Toch geldt altijd: een straf moet redelijk zijn en passen bij de ernst van het feit. Een kleine slordigheid bij bronvermelding mag natuurlijk nooit leiden tot verwijdering van de opleiding. Ben je het niet eens met de opgelegde straf, dan kun je hiertegen altijd in beroep gaan. Hierbij kunnen wij je eventueel helpen.
AI-tools zoals ChatGPT en Turnitin: Hoe zit dat?
Sinds 2023 gebruiken steeds meer studenten AI-tools zoals ChatGPT om teksten te schrijven of te herschrijven. Maar let op: vrijwel alle onderwijsinstellingen beschouwen het gebruik van AI-teksten zonder duidelijke toestemming of bronvermelding ook als plagiaat of fraude.
Universiteit Leiden stelt bijvoorbeeld duidelijk:
„ChatGPT mag niet gebruikt worden voor het schrijven of letterlijk herschrijven van teksten. Dit wordt gezien als plagiaat.”
Hogeschool Inholland zegt:
„Teksten van ChatGPT overnemen valt onder plagiaat en is daarmee fraude, tenzij je expliciet aangeeft dat je AI hebt gebruikt en dit correct citeert.”
Dus: als jouw opleiding het gebruik van AI niet expliciet toestaat voor een bepaalde opdracht, blijf er dan vanaf of vermeld het duidelijk aan je docent.
Kan Turnitin herkennen of je AI gebruikt?
Turnitin heeft sinds kort ook een functie die kan aangeven hoeveel procent van jouw tekst mogelijk door AI geschreven is. Maar let op: deze detectie is absoluut niet foutloos. Onafhankelijk onderzoek en universiteiten (zoals Universiteit Leiden) geven aan dat deze tools vaak fouten maken. Bijvoorbeeld:
Teksten van studenten die niet moedertaalsprekers zijn of heel formeel academisch schrijven worden regelmatig onterecht als „AI-gegenereerd” bestempeld.
Zelfs Turnitin zelf erkent dat hun AI-score nooit als definitief bewijs mag worden gezien.
Universiteiten gebruiken de AI-score van Turnitin daarom nooit als enige bewijs. Docenten letten meestal op andere signalen van AI-gebruik, zoals een onnatuurlijke schrijfstijl, plotselinge stijlwisselingen of zelfs verzonnen bronnen (iets waar ChatGPT soms om bekend staat).
Sommige universiteiten experimenteren zelfs met aanvullende controles. Zo vraagt de TU Delft studenten steeds vaker om mondeling toe te lichten hoe ze hun opdracht gemaakt hebben.
→ Wil je hier meer over weten? Lees dan hier hoe docenten AI-gebruik herkennen.
Wat kun je doen bij een plagiaatbeschuldiging?
Beschuldigd worden van plagiaat kan behoorlijk heftig zijn, maar onthoud: je bent nog niet veroordeeld en je mag jezelf altijd verdedigen. Dit kun je het beste doen:
Lees de melding goed door:
Zorg ervoor dat je precies weet waarvan je wordt beschuldigd. Gaat het om bepaalde passages of bronnen? Bekijk ook goed wat de procedure precies inhoudt en hoeveel tijd je krijgt om te reageren.
Bereid je goed voor:
Verzamel bewijs waarmee je kunt aantonen hoe jouw tekst tot stand is gekomen. Denk hierbij aan:
Oudere versies van je document (versiegeschiedenis met datum en tijd).
Onderzoeksnotities, schema’s en conceptversies.
Gebruikte bronnen.
Check welke passages verdacht zijn. Heb je per ongeluk bronnen niet vermeld? Zorg dat je dit duidelijk en eerlijk kunt uitleggen.
Schakel hulp in:
Je hoeft er niet alleen voor te staan. Praat in ieder geval met je studieadviseur of vertrouwenspersoon. Heb je juridische ondersteuning nodig, dan kun je ook professionele hulp inschakelen, zoals de Studentenadvocaat. Stuur ons hiervoor vandaag nog een bericht.
Het gesprek met de examencommissie:
Blijf eerlijk en transparant. Als je een fout hebt gemaakt (bijvoorbeeld slordige bronvermelding), geef dat dan toe. Toon ook duidelijk aan wat je wél zelf hebt geschreven. Als de commissie iets over het hoofd ziet (bijvoorbeeld aanhalingstekens of bronvermelding die ze gemist hebben), geef dat dan zeker aan. Lees hier hoe de Studentenadvocaat je hierin kan bijstaan.
Wacht het besluit af:
Meestal hoor je binnen enkele weken wat de beslissing is. Dit kan een waarschuwing zijn, een herkansing of, in het ergste geval, een zware straf.
Oneens met de beslissing? Ga in beroep:
Iedere hogeschool of universiteit heeft een College van Beroep voor de Examens (CBE). Daar kun je binnen 6 weken bezwaar maken tegen de beslissing. Je stuurt een brief (beroepschrift) waarin je uitlegt waarom de beslissing volgens jou onterecht is. Het CBE kan dan besluiten om de straf te veranderen of te laten staan. Lukt dat niet, dan kun je eventueel nog in hoger beroep bij de Raad van State.
Juridische hulp nodig bij plagiaat of Turnitin-problemen?
Heb je een plagiaat- of fraudebeschuldiging gekregen en weet je niet precies wat je nu moet doen? Dan kun je altijd contact opnemen met de Studentenadvocaat. Onze gespecialiseerde onderwijsrechtadvocaten helpen studenten regelmatig succesvol bij plagiaatzaken.
We kunnen je onder andere helpen met:
Voorbereiding van het gesprek: Wat moet je precies wel of niet zeggen bij de examencommissie? Welke documenten kun je het beste meenemen?
Opstellen van een schriftelijke reactie (verweerschrift): Wij zorgen dat jouw verhaal overtuigend en goed onderbouwd op papier komt.
Begeleiding bij beroepsprocedures: We helpen je met het maken van een beroepsschrift en begeleiden je tijdens zittingen. Hierdoor vergroot je jouw kans op een gunstige uitkomst heel erg.
Onze ervaring leert dat vroeg juridisch advies vaak tot betere uitkomsten leidt. Wil je weten wat we voor jou kunnen betekenen? Neem vrijblijvend contact op zodat één fout of misverstand niet het einde van je studie hoeft te betekenen.
Veelgestelde vragen over Turnitin en plagiaat
-
Nee. Een hoog percentage betekent alleen dat er veel overeenkomst is met andere teksten, maar niet per se dat je bewust gekopieerd hebt. Soms komt overlap door correcte citaten of gemeenschappelijke formuleringen. Pas als je tekstdelen zonder bronvermelding rechtstreeks zijn overgenomen, is er plagiaat. Elke overeenkomst moet door mensen worden beoordeeld.
-
Ja, meestal wel. Als je AI-gegenereerde teksten inlevert alsof ze van jou zijn, beschouwen scholen dat als plagiaat of fraude. Je levert immers werk in dat niet door jou is bedacht. Tenzij een docent expliciet aangeeft dat je AI mag gebruiken en je duidelijk vermeldt wat door AI is gedaan, kun je met ChatGPT-tekst in de problemen komen.
-
In de praktijk niet. Vrijwel alle opleidingen eisen dat je werk digitaal wordt ingeleverd en gecontroleerd. Je behoudt wel je auteursrechten. Onderwijsinstellingen hebben afspraken met Turnitin zodat jouw werk niet verder verspreid wordt. Weiger je toch, dan loop je het risico dat je opdracht als niet-ingeleverd wordt beschouwd. Heb je bezwaar (bijvoorbeeld om privacyredenen), bespreek dit dan tijdig met je docent of studieadviseur.
